Monozukuri: de kunst van het vervaardigen

Wat is ‘Monozukuri’?

Monozukuri betekent letterlijk: mono= ‘ding’ en zukuri (tsukuru) ‘maakproces’;

→ het proces van dingen maken of creëren.

Maar de letterlijke vertaling geeft niet de echte connotatie van mono-zukuri weer.

Niet alleen ‘dingen maken’…

Het woord heeft een intensere betekenis; ‘de kunst van het dingen maken‘ gaat over een gemoedstoestand, de geest om niet alleen uitstekende producten te maken, maar ook het vermogen om het productiesysteem en de processen voortdurend te verbeteren.

Professor Takahiro Fujimoto (Manufacturing Management Research Center, University of Tokyo) heeft monozukuri gedefinieerd als:

“Het dupliceren van ontwerpgegevens in een materiaal.”

of

“De kunst, wetenschap en ambacht van dingen maken.”

Het Japanese ‘Institute for Trade and Organisation’ (JETRO) beschrijft monozukuri als:

“de geest hebben om uitstekende producten te maken en het vermogen om een productiesysteem en -proces voortdurend te verbeteren.

… mooi hè….

Technisch systeem en sociaal systeem

Kijkend naar organisaties ziet Monozukuri twee dingen samenkomen:

1. De processen, apparatuur, informatie; al die dingen die nodig zijn om waarde te creëren gericht op; ‘Het technische systeem’.
2. De mensen, hun communicatie, gedrag, houding etc.; ‘Het Sociale Systeem’.

De meeste Verbeterprogramma’s die op deze site worden genoemd, zijn sterk gericht op het ‘Technische Systeem’: de technische & zakelijke kant van de organisatie. Veel organisaties ervaren echter de meeste problemen op het gebied van gedrag, motivatie, verandermanagement enzovoort: in het ‘Sociale Systeem’.

Monozukuri omvat beide. Wanneer menselijk gedrag en technologie feilloos samengaan, kunnen de meest uitzonderlijke prestaties worden bereikt.

Monozukuri Kata

Een Kata is een routine, een ‘vorm‘ die wordt geoefend in het ShuHaRi leersysteem totdat het een ‘spiergeheugen’ wordt: het wordt automatisch gedrag.

Het Monozukuri Kata heeft 6 hoofdelementen (‘Sleutels’)

1. True North
2. Visualiseer alle verliezen
3. Alle verliezen elimineren
4. Flow creëren
5. Standaardiseren
6. Respectvol zijn

Wat is Kata?

Om ‘Kata’ beter te begrijpen, moet je weten dat er geen enkelvoud of meervoud is voor het woord Kata; dus één Kata kan 108 Kata omvatten…

Het Monozukuri Kata is het hoogste niveau en bestaat uit 6 (hoofd)Kata (ik noem ze Keys, om het wat begrijpelijker te maken). De zes sleutels vormen de ‘grondstructuur’ van Monozukuri.

Omdat je nooit weet waar en wanneer je een bepaalde actie moet uitvoeren, word je getraind om op elk moment het juiste gedrag uit te voeren, ongeacht de feitelijke situatie.

In de gevechtskunsten is een kleine reeks bewegingen (bijvoorbeeld het verdedigen van een vuist naar het gezicht) een Kata die poëtische namen kan hebben als ‘De tijger naar de berg brengen‘ of ‘De naald van de bodem van de zee plukken‘.

De routine (Kata) die de leerling bestudeert, heeft een reeks van bijvoorbeeld 8, 24, 42 of zelfs 108 van zulke sets bewegingen.

Stijlen en principes

Afhankelijk van de ‘Sifu’ (leraar) en zijn afkomst, kunnen die vormen en bewegingen verschillen; we noemen ze ‘Stijlen’. Als we naar onze verbeterprogramma’s kijken, kunnen we elk programma een ‘stijl’ noemen. De stijl kan een andere focus hebben en verschillende elementen bevatten, afhankelijk van de omgeving waarin hij is ontwikkeld. Maar als we verder kijken dan de verschillen, zien we de overeenkomsten, de elementen waar ze allemaal mee te maken hebben.

Als je al deze programma’s bestudeert, zul je ontdekken dat ze meestal gebaseerd zijn op dezelfde ‘principes’.

Een principe is een richtlijn die altijd waar is; over een principe kun je niet onderhandelen.

Voorbeeld: “Wat omhoog gaat, moet naar beneden komen”

Het volgende boek beschrijft -voor elk van de monozukuri toetsen- een veelheid aan principes en richtlijnen:

Steven Blom (www.blomconsultancy.nl) heeft meerdere boeken geschreven over monozukuri.

Het beschrijft het onderwerp vanuit zenboeddhistisch oogpunt.

Het eerste boek kan hier in het Nederlands worden gedownload