Wat is ‘Kata’?
Kata betekent letterlijk: ‘Vorm‘ of ‘Patroon‘.;
De Japanse term ‘Kata’ komt oorspronkelijk uit de vechtsport, waar het een opeenvolging is van stappen of bewegingen die steeds herhaald worden om ‘spiergeheugen’ te creëren. (zie: ShuHaRi)
Kata creëert ‘muscle memory’
Kata is een trainingsmethode om een serie bewegingen (een ‘vorm’) zo te internaliseren dat de leerling ze ‘in een reflex’ kan toepassen zonder na te denken over de vorm zelf, zodat hij zich kan concentreren op het effect dat de vorm zou moeten hebben.
Kata is een essentieel onderdeel van ShuHaRi
Kata is een typische Shu-leerfase: De leraar vertelt de leerling wat en hoe te doen en de leerling oefent totdat de leraar tevreden is. Op dat moment is het geïnternaliseerd; het is een automatisme geworden.
Wanneer een Kata uit meerdere kata bestaat…
Het woord ‘kata’ heeft geen meervoud of enkelvoud.
Een typische kata in de meeste vechtsporten duurt ongeveer 1 of 2 minuten en bestaat uit 12 tot 54 of zelfs meer stappen, ook wel ‘kata’ genoemd. Dit maakt het een beetje verwarrend; wat wordt er bedoeld als iemand het over ‘kata’ heeft?
Het aantal stappen heeft een link met de Taoïstische spiritualiteit waar het aantal van 108 het aantal geestestoestanden aanduidt. Een kata (een ‘vorm’) die ik zelf meer dan twintig jaar beoefen heeft een verdeling van 108 kata (‘stappen’).
Kata is meer dan een paar stappen doen…
Achter alle kata zitten een aantal basisprincipes die begrepen moeten worden om de kata ten volle te benutten, anders kan het eindigen in een vorm van gymnastiek, een dans (wat niet het doel is van een kata).
Wanneer we een kata toepassen in onze verbeterinspanningen, is het dus niet alleen een kwestie van een aantal stappen in een reeks zetten. Een kata kan niet zomaar worden opgebouwd door een aantal stappen te definiëren en ze dan een kata te noemen!
Een kata is een sublimatie van diep begrip en evolutie van het proces dat met de kata bereikt moet worden.
In de meeste vechtsporten wordt de kata gebruikt voor het martiale doel. Maar het kan ook therapeutisch worden gebruikt. Dit kan worden ervaren in Taiji (of Tai Chi), waar een reeks stappen, elk potentieel dodelijke bewegingen, worden uitgevoerd om het lichaam te genezen en te vormen en een harmonieuze energiebalans te creëren.
Kata in Lean Manufacturing
De kata in onze Lean-inspanningen kunnen op dezelfde manier een martiaal effect hebben (het elimineren van een verlies) en een therapeutisch effect (groepscohesie, beter begrip, collectieve wijsheid enz.)
De SGA-kata bestaat uit 8 kata (stappen). Ook Makigami kan een kata worden als we deze steeds opnieuw uitoefenen als de 7 stappen makigami.
Taiji Kata demonstratie
Met behulp van een glazen bal demonstreert de beoefenaar de perfectie van zijn bewegingen (‘kata’) in deze ‘glazen bal’-vorm (kata). Op deze manier bewijst hij in perfecte balans te zijn, nooit de controle over zijn bewegingen te verliezen en elke stap feilloos uit te voeren.